Presja ocen: kiedy piątka przestaje cieszyć, a czwórka boli jak porażka
Z życia wzięte
Marta, 16 lat. Wraca z czwórką z matematyki. Dla wielu to świetny wynik - dla niej powód do łez. „Musiałam/em mieć piątkę, zawiodłam/em”.
Brzmi znajomo? Jeśli też tak masz - sprawdź, co możesz zrobić.
Dlaczego oceny przygniatają? - krótka analiza
- Perfekcjonizm - „tylko najlepszy wynik się liczy”.
- Porównania w klasie i domu.
- Komunikat: „Twoja wartość = świadectwo”.
- Lęk przed odrzuceniem.
Co na to psychologia? - teoria na skróty
- Perfekcjonizm wiąże się z depresją i lękiem u młodzieży (Flett & Hewitt, 2014).
- Model stresu Lazarusa: oceny stają się zagrożeniem, nie wyzwaniem.
- Badania: presja ocen zwiększa ryzyko psychosomatycznych dolegliwości (Garcia-Coll et al., 2000).
Ćwiczenie 3-10-30
10 minut: spiszcie razem 3 obszary, gdzie liczy się nie wynik, ale wysiłek (np. hobby, sport).
30 dni: codziennie wieczorem pytaj: „Co dziś było wartościowe, niezależnie od oceny?”.
A co jeśli… nastolatek sam się „ciśnie”?
To znak, że presja jest już wewnętrzna - tym bardziej warto rozmawiać i modelować zdrowe podejście.
Najczęstsze błędy rodziców
- „Mogłaś/eś mieć lepiej”.
- Porównywanie do innych.
- Nagradzanie wyłącznie za oceny.
Mini-narzędziownik
- „Dziennik wysiłku”: notuj, co włożył/a w naukę, nie tylko wynik.
- Nagroda za proces - wspólny spacer po nauce, niezależnie od stopnia.
Z życia po wdrożeniu (follow-up)
Marta po kilku tygodniach wprowadzenia ćwiczeń i małych zmian widzi pierwsze efekty: mniej napięcia, więcej spokoju i więcej miejsca na siebie.
Podsumowanie
Oceny to informacja zwrotna, nie wyrok. Dla Twojego nastolatka mogą być jednak źródłem ogromnego cierpienia. Pokaż mu, że jego wartość nie kończy się na stopniach.
👉 Jeśli czujesz, że presja ocen rujnuje życie Twojego dziecka, umów konsultację ze mną. Pomogę Wam odzyskać równowagę.
👉 Jeśli czujesz, że ten temat dotyczy Ciebie - zapraszam na konsultację. Pomogę Ci poukładać emocje i odzyskać spokój.
Źródła
- Flett, G. L., & Hewitt, P. L. (2014). Perfectionism and maladjustment in adolescents.
- Lazarus, R. S., & Folkman, S. (1984). Stress, appraisal, and coping.
- Garcia-Coll, C. et al. (2000). Academic stress and somatic complaints in adolescents.